Mevrouw drs. E.H.M. Thier heeft voor de Commissie Openbare Ruimte van donderdag 21 april 2005 het standpunt van de Bewonersvereniging Bilthoven-Noord verwoord over de geplande hoogbouw voor de Kwinkelier.

Commissie van advies voor Openbare Ruimte, 21 april 2005

Geachte dames en heren commissieleden.

Mijn naam is Ellen Thier en ik spreek hier vanavond namens de bewonersvereniging Bilthoven-Noord. Tevens ben ik lid van de kerngroep Hart voor Bilthoven

In de 20 eeuw, de eeuw van mijn moeder, zij bracht vanaf 1918 haar jeugd in het dorp Bilthoven door, verandert Bilthoven ingrijpend.

De eerste helft van de 20e eeuw groeit Bilthoven harmonisch: nieuwe kleinschalige uitbreidingen passen prima binnen de ruimtelijke structuur van het toenmalige Bilthoven. Vanaf 1960 wordt de behoefte aan nieuwe woningen steeds groter.Tussen 1960 en 1980 wordt de Leyen gebouwd, met voor het merendeel eengezinswoningen, maar worden ook de 6 hoogbouw-flats gebouwd achter de Julianalaan. Qua uitstraling zijn de hoogbouwflats copieën van de eerder gebouwde Matser(!)-flats aan de Kometenlaan in De Bilt. Bij deze on-dorpse grootschalige flatbouw wordt een ‘bijpassend’ winkelcentrum gebouwd: De Kwinkelier. Het dorp Bilthoven heeft daarmee een kern gekregen, technocratisch Centrum I en Centrum II genoemd. Nog geen 20 jaar later, aan het eind van de 2Oe eeuw is iedere inwoner van Bilthoven het erover eens dat de hoogbouw-flats in het centrum met het bijpassende winkelcentrum een aanfluiting zijn voor het van oudsher karakteristieke dorp Bilthoven. De Bilthovense dorpse elementen zijn nog wél terug te vinden in de karakteristieke oude panden in de omgeving van de Nachtegaallaan, de Merellaan, de Julianalaan, de Soestdijkseweg.

Het nieuwe plan voor de Kwinkelier dat vanavond voor u ligt, schetst een compleet nieuw beeld voor de Kwinkelier. Dat de Kwinkelier aan vernieuwing toe is: geen sterveling betwist dit. Meer woningen om de levendigheid en de sociale veiligheid te vergroten: prima. Een aantrekkelijk winkelgebied: daar zitten we in Bilthoven om te springen. Maar volstrekt onaanvaardbaar voor ons is de grootschalige flatbouw waarmee een deel van het winkelcentrum nu wordt ingepakt.

Een winkelcentrum dat verstopt is achter flats met 5 bouwlagen? Een ingangspartij aan de Sperwerlaan die zoek zou zijn als er niet een fantastische 10-hoge flat naast zou komen te staan? Een krachtig architectonisch gebaar in de vorm van 2 flats 8-hoog als ‘afsluiting’ van een zogenoemde Kramsvogelhof? Flats bouwen met als argument dat er toch al 6 hoge flats uit jaren ’80  staan? Flats waarvoor 2 jaar geleden nog een wachtlijst bestond van 2 jaar en die momenteel maandenlang leeg te huur en te koop staan? Flats die kennelijk niet meer zo voldoen aan de wensen van de bewoners voor wie ze oorspronkelijk waren gebouwd. En over 20-50 jaar? Staan die flats er dan nog wel? Waar blijven we dan met argumenten als flatbouw omdat er toch al zoveel flatbouw staat?

Het BRU, Bestuur Regio Utrecht, waarin de gemeente De Bilt participeert, heeft een paar jaar terug een zeer vooruitstrevende studie gepubliceerd: Utrecht Utopia. Daarin worden bevolkingstrends beschreven voor de periode tot2030. In De Bilt zal in 2030 ongeveer 50% van de inwoners 65 jaar of ouder zijn. En ouderen zijn steeds langer actief, steeds gezonder, geven steeds meer geld uit, maken steeds meer gebruik van allerlei sociaal-culturele voorzieningen. Deze studie beschrijft ook dat er een zeer sterke toename zal zijn van een grote groep ouderen om in een ‘centrum-dorps’ woonmilieu te wonen. Nu citeer ik:

“Centrumdorpse woonmilieus dienen zich op termijn vooral te richten op behoud en versterking van hun identiteit. Speerpunt moet het op peil houden van het huidige voorzieningenniveau zijn, zoals behoud van de veelheid aan kleinschalige winkels, ateliers en ambachtelijke bedrijfjes en behoud van de karakteristieke historische bebouwing”  Einde citaat (Utrecht Utopia, BRU 2001, blz.33)

Verder staat genoemd dat er een toenemende vraag is van ouderen naar luxe woningen. Bilthoven –Noord wordt expliciet genoemd als voorbeeld van een wijk waar de bestaande woonkwaliteit gehandhaafd moet blijven in combinatie met een breed servicepakket. Behoort tot een breed servicepakket dan niet een fraai, kleinschalig dorpshart?

De studie van het BRU geeft Bilthoven ook nog de volgende wijze les mee:

“Bij het ontwikkelen van nieuwe dorpskernen is het neerzetten van een eigen identiteit en individuele uitstraling cruciaal. Een goede balans tussen dorpsstraten en pleintjes met menging van wonen en werken, kleinschalige winkeltjes etc. is belangrijk. Een krachtige eigen identiteit heeft ook een positieve uitstraling op de omliggende woonwijken” (blz. 44)

Commissieleden, wij vragen van u om het plan voor de Kwinkelier, maar ook voor het Hart van Bilthoven, te toetsen aan deze uitgangspunten. Maar  óók aan de eerder door u aangenomen uitgangspunten: het Masterplan voor de Kwinkelier, De Bilt in Beweging, de zeer recente Welstandsnota. Prachtige uitgangspunten die in het voorliggende ontwerp stuk voor stuk worden genegeerd.

Bilthoven staat voor een vernieuwingsslag. Kwinkelier, Vinkenplein, Stationsomgeving. Beslissingen moeten genomen worden die het beeld en het woongenot in Bilthoven voor de komende 50 tot 100 jaar bepalen. Projectontwikkelaars staan in de rij om te bedenken wat goed voor ons Bilthoven is. Ze bedenken kortzichtige plannen ingegeven door financieel particulier gewin. Maar is het geen tijd voor een krachtige opstelling van de gemeente? Voor een stimuleringsbeleid met een sterke stedebouwkundige regierol van de gemeente zelf? Nodig marktpartijen uit om in concurrentie (wedstrijdverband) innovatieve plannen te ontwikkelen. Laat verschillende architecten deelplannen uitwerken zodat de grote eenvormigheid die nu dreigt te ontstaan van de baan is . Maak plannen die transparant zijn, die samenhang vertonen tussen de deelgebieden Kwinkelier, Hart van Bilthoven en Stationsomgeving. Plannen waar de bewoners van Bilthoven over kunnen meebeslissen. Plannen die duurzaam zijn, die ruimte laten voor ontwikkelingen ook voor de komende 50 jaar. Die niet het gehele centrumgebied de komende 5 jaar in één keer transformeren tot een eenvormige flatwijk waar de winkels verstopt zijn achter hoogbouw.

Dorps hoeft absoluut niet kneuterig te zijn. Dorps heeft open toegangen naar een centrumgebied, gaat geleidelijk over van kleinschaliger aan de randen tot iets grootschaliger in het dorpshart. Dorps heeft als karakteristiek een afwisseling van functies, harmonische groei, ruimte voor particuliere initiatieven,  plekken om te ontmoeten, oud naast nieuw, lommerrijke bomen, een veldje om te spelen, aandacht voor cultuurhistorie en fijnzinnige architectuur.

Ik hoop dat in de 21eeuw, de eeuw van mijn dochters, Bilthoven genoemd wordt als een dorp met een HART.